Venüs’te Bir Türk Şâir: Mihri Hatun

16.yy’dan bugüne şiirleriyle seslenen adı bilinen ilk kadın divan edebiyatı şairlerinden olmakla beraber döneminin sıradışı şahsiyetlerinden biri olan Mihri Hatun Amasya’da dünyaya gelmiştir. Evliya Çelebi, Mihri Hatun’un tam adının Mihrimah, mahlasının ise Mihri olduğunu nakleder. Mihri Hatun’un babası Amasya kadısı Hasan Amasyevi dedesi ise keramet sahibi halveti şeyhlerinden Pir İlyastır. Mihri Hatun, babası Amasya kadısı olması sebebiyle iyi bir eğitim görmüş ve babasının şair olması sebebiyle de Amasya’da bulunan şiir ve sanat meclislerinde bulunmuş, kültür düzeyi yüksek bir çevrede yetişmiştir. 

Mihri Hatun’un bir şehzade sancağı olan Amasya’da doğup yetişmesi, bilgisi, zekâsı ve kültürüyle dikkat çekmesi o sıralarda Amasya’da vali bulunan 2. Bayezid’ın şehzadesi Ahmed’in etrafında teşekkül eden edebi çevreye ve meclise girmesini sağlamıştır.  Mihri Hatun saray çevresinde teşekkül eden şiir meclislerinde bulunmasının yanında evinde de edebi sohbetler ve musiki toplantıları düzenleyip şiir atışmalarına katılmış, bu atışmalarda çağdaşı olan şairlerden geri kalmamıştır.  

Mihri Hatun dönemine nispeten sade, tabii ve samimi bir dille yazılmış gazel vekasi deleriyle tanınmıştır. Mihri Hatun sadece alışılagelmiş divan edebiyatı hayalleriyle şiir yazan bir şair olarak değil aynı zamanda yaşamın şiirini yazan bir şair olarak da karşımıza çıkar. Bu yönüyle şiirleri edebi açıdan olduğu kadar sosyolojik ve toplumsal açıdan da önem teşkil eder.  Erkek egemen bir edebi çevrede hem aşık hem de maşuk rolünü üstlenerek basmakalıp düşünceleri yıkmaya çalışmıştır. Tarihçi Hammer’in deyişiyle “Osmanlıların Safo’su” olan Mihrî, şiirleriyle duygularını  o günün koşullarının elverdiği ölçüde açık bir biçimde ifade etmiştir.

Mihri Hatun’un şiirleri Avrupa’da da dikkat çekmiş ve Uluslararası Astronomi Birliği Nasa’nın 90’lı yıllarda Venüs gezegeninde keşfettiği bir kratere Mihri Hatun adını vermiştir. Avrupa’da bir mücevher markası dünyanın meşhur şairleri adına tasarladığı mücevherlerden som gümüş küpeye “Mihri Hatun Küpesi” adını vermiş ve küpenin üzerine Mihri Hatun’un şiirlerinden bir mısra yazılmıştır.

Yinebizim müfredatımızda adı ekseriyetle az geçen Mihri Hatun birçok Avrupa ülkesinin eğitim müfredatında da yer almaktadır. Amasya’da yaşayan ve vefat eden Mihri Hatun dedesi Pir İlyas’ın türbesine defnedilmiştir bugün bu türbe ve çevresi Pirler Parkı olarak anılmaktadır.